Κυριακή 18 Νοεμβρίου 2018

Αντίποδες και πάλι! Με τον νεαρό Βούλγαρο συγγραφέα Πένκοφ σε εξαιρετική μετάφραση του Άκη Παπαντώνη. "ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ",  τίτλος πρωτοτύπου: East of the West. A country in Stories.

Ξεκινά ο Μιροσλάβ Πένκοφ στο πρώτο του διήγημα με τίτλο "Μακεδονία", με την εξής φράση: Γεννήθηκα μόλις είκοσι χρόνια αφού ξεφορτωθήκαμε τους Τούρκους. Το 1898. 
Πρόκειται για μια τρομερή ιστορία που καταλήγει στην αφήγηση ενός άγριου περιστατικού όπου μια μάνα καλείται να μην πει λέξη τη στιγμή που θα περνά μπροστά από τον κρεμασμένο γιο της,  καθώς τα υπόλοιπα παιδιά της την απέτρεψαν από το να απλώσει και ν' αγγίξει τα πόδια του γιου της, γιατί μόλις οι μανάδες αναγνώριζαν τα εκτελεσμένα παιδιά τους, οι τσαρικοί τις τραβούσαν στο πλάι και τις εκτελούσαν επιτόπου. 

Η δεύτερη ιστορία με τίτλο "Ανατολικά της Δύσης" είναι ίσως και η πιο συνταραχτική. Ανακαλύπτεις πόσο δύσκολο είναι να ξεριζώσεις τις αναμνήσεις από την πατρίδα σου ειδικά αν αυτές οι αναμνήσεις έχουν και πόνο μαζί. Ένα ζευγάρι ασημένια σκουλαρίκια, ένας γάμος που δεν πρόλαβε να γίνει, δυο κηδείες νέων από οικογένειες που ανάμεσά τους υπήρχε ένα ποτάμι, ένα ποτάμι σύνορο δυο χωριών αλλά και που σφράγιζε τις διαφορές ανάμεσα σε δυο χώρες, τη Σερβία και τη Βουλγαρία. Η φρίκη και ο θάνατος δεν έλειπαν από τις δυο όχθες του ποταμού. 

Και οι επόμενες έξι ιστορίες συγκλονίζουν και ο συγγραφέας που ζει πια στις ΗΠΑ, σκαλίζει αρκετά βαθιά το θέμα της εθνικής ταυτότητας, του δεσμού με μια μακρινή πατρίδα, βασανισμένη πατρίδα που οι ρίζες της ιστορίας της είναι ποτισμένες με αίμα. 
Όταν η χώρα σου ξεχειλίζει από αδικίες πολέμων και προσφυγιάς από την μια και περιορισμούς από δεισιδαιμονίες και έθιμα που επέβαλλαν οι παλαιότεροι, από την άλλη, τότε νιώθεις ακόμα πιο σουβλερή την απομάκρυνση από την πατρίδα, σε κυνηγά κάτι το αναπόφευκτο που σε αναγκάζει να προχωρείς σε μια νέα ζωή, σε άλλη γη, μακρινή που στο τέλος θα γίνει η δική σου χώρα. Και οι παραδόσεις της πατρίδας σου θα σε τσουρουφλίζουν μεν, αλλά επιτρέποντάς σου να μετακινείς τη ζωή σου προς εκεί που θα νομίζεις καλύτερα και από όπου θα μπορείς να μπεις στην αφήγηση των ιστορικών γεγονότων του τόπου σου και να νιώθεις πως εκείνα τα μακρινά που σε στιγμάτισαν θα είναι πάντα εκεί, αλλά πολύ αλλιώτικα, αφού εκείνο το κάτι που θα σέρνεις πάντα, σαν μικτή ταυτότητα, θα σε γεφυρώνει γλυκόπικρα με το παρελθόν.

"Είμαι εδώ τώρα, τόσο μακριά που δεν μπορώ όντως να ξέρω πόσο ζεστή ήταν η θάλασσα (όταν διαβάζει σ' ένα γράμμα ότι η οικογένειά του πήγε διακοπές στη θάλασσα), ... προσπάθησε, για το καλό σου, να σκοτώσεις τα πράγματα που σε τραβάνε πίσω... κουβαλάς λιγότερα βάρη, που λέει ο λόγος".

Τελικά κάποια μικρά βιβλία είναι μεγάλοι θησαυροί στη βιβλιοθήκη μας. Και στη μνήμη μας.

Κ.Μ